Format A, B czy C, czyli jak odnaleźć się w formatach druku?

Projekt graficzny powinien być przystosowany do formatu, w jakim ma zostać wydrukowany. Wiele osób ma jednak problem z rozróżnieniem poszczególnych formatów druku i określeniem tego oczekiwanego. Poniżej kilka rad, które ułatwią odnalezienie się w gąszczu drukarskich formatów arkuszy.

Podstawą norma ISO 216

Format arkusza papieru jest określony przez wymiary jego krawędzi. Rozmiar wykorzystywanych w Polsce arkuszy reguluje międzynarodowa norma ISO 216. Wskazuje ona trzy podstawowe formaty: A, B i C. Każdy z nich dzieli się na min. 10 dodatkowych formatów. Ich rozmiar określony jest w milimetrach.

A4 pomoże zrozumieć

Podstawowym formatem arkusza papieru jest format A. Numeracja poszczególnych formatów z tego  szeregu rozpoczyna się od formatu podstawowego – A0 (841 x 1189 mm). Jednak o wiele łatwiej wyobrazisz sobie poszczególne rozmiary, jeśli będziesz bazować na najłatwiej rozpoznawalnym formacie z tej grupy, czyli na A4. Ten format to nic innego jak kartka z typowego bloku rysunkowego. Odpowiednie jej złożenie lub zestawienie z dodatkowymi kartkami formatu A4 pozwoli Ci uzyskać poszczególne formaty typu A. Gotowy? Zatem zaczynamy!

A4 na pół = A5

Kartka A4 ma rozmiary 210 x 297 mm. Kiedy typową kartkę z bloku złożysz na pół wzdłuż krótszego boku, otrzymasz format A5. Arkusze o wymiarach 148 x 210 mm spotkasz najczęściej w szkolnych zeszytach.

A4 dzielone na cztery = A6

Skoro po złożeniu typowej kartki z bloku na pół otrzymałeś format A5, to w jaki sposób uzyskasz kolejny z formatów z szeregu A? Masz dwie możliwości. Pierwsza: złożenie na pół wzdłuż krótszego boku formatu A5. Drugi: złożenie formatu A4 na cztery. Obie metody pozwolą Ci uzyskać format A6, czyli arkusz o wymiarach 105 x 148 mm.

A7, czyli A5 na cztery

Analogicznie do poprzednich formatów, aby uzyskać format A7, musisz albo przepołowić wzdłuż krótszego boku format A6, albo złożyć kartkę ze szkolnego zeszytu na cztery. Format A7 ma wymiary 74 x 105 mm, czyli jest nieco większy od samoprzylepnej karteczki na notatki.

A8, czyli 1/16 A4

Skoro format A7 jest dosyć niewielki, to jak wyobrazić sobie format A8? To bardzo proste! Oczywiście możesz złożyć A7 na pół. Jeśli jednak nie masz tego formatu akurat pod ręką, wystarczy, że typową kartkę z bloku złożysz na osiem części. Jedna z nich będzie odpowiadała formatowi A8, tj. wymiarowi 52 x 74 mm.

Dyskretne formaty A9 i A10

Jak pewnie zauważyłeś, do uzyskania poszczególnych formatów z szeregu A wystarczy odpowiednie składanie kartki A4 wzdłuż krótszego boku danego formatu. Dwa najmniejsze z nich – A9 (37 x 52 mm) i A10 (26 x 37 mm) to odpowiednio 1/32 i 1/64 kartki z bloku. Tego rodzaju arkusze nadają się chyba najlepiej na sekretne liściki miłosne. Każdy z nas na podobnych karteczkach spisywał na kolanie miłosne wyznania i dyskretnie podrzucał je swoim szkolnym miłościom.

Jak uzyskać większy format?

Pozyskanie mniejszych formatów z  szeregu A za pomocą podzielenia kartki A4 nie jest trudne. Jak jednak uzyskać większe arkusze niż typowa kartka z bloku? Wszystko zależy od tego, jakiego rozmiaru arkuszu potrzebujesz.

Zestawiając dwie kartki A4 wzdłuż ich dłuższego boku, otrzymasz format A3 (297 x 420 mm). Dokładając kolejne dwie, uzyskasz format A2 (420 x 594 mm). Osiem kartek A4 będzie odpowiadało powierzchni formatu A1 (594 x 841 mm). Natomiast format A0, czyli arkusz o wymiarach 841 x 1189 mm, to nic innego jak zestawienie szesnastu kartek z bloku.

Oczywiście drukarnie dla szczególnie wymagających klientów przewidują również jeszcze większe formaty, które są odpowiednio dwa i cztery razy większe od formatu podstawowego A0 (2A0 – 1189 x 1682 mm i 4A0 – 1682 x 2378 mm).

Format szczególny – DL

Chociaż  szereg A formatów proponuje kilka wariantów rozmiaru arkusza, może niekiedy okazać się, że żaden z nich nie jest tym, którego poszukujesz dla swojego projektu. Szczególnie jeśli właśnie pracujesz nad wzorem wyjątkowego zaproszenia chociażby na ekskluzywny bankiet u… króla Midasa! Tego rodzaju projekty mają zachwycać nie tylko papierem, ale nawet formatem. Temu zadaniu sprosta jedynie format arkusza do zadań specjalnych – format DL. Rozmiar tego arkusza odpowiada 1/3 stronie A4 złożonej oczywiście wzdłuż krótszego boku (tj. 99 x 210 mm). Ten format bardzo często jest wykorzystywany do projektów biznesowych zaproszeń czy kart okolicznościowych.

Po co format B?

Oprócz arkuszy w formacie A do wydruku swojego projektu możesz wykorzystać papier w którymś formacie z  szeregu B. Formaty z tego szeregu są znacznie większe od swoich odpowiedników w  szeregu A i są podstawowymi formatami wykorzystywanymi w poligrafii. Dawniej arkusze w formacie B były formatami roboczymi w drukarstwie, gdyż zawierały technologiczne marginesy, po których obcięciu otrzymywało się docelowy format z szeregu A. Współczesne projektowanie graficzne nie wymaga już takich poświęceń, a arkusze w formacie B znalazły o wiele szersze zastosowanie. Jednym z najczęściej spotykanych formatów jest format B5, który wykorzystywany jest do produkcji książkowych kalendarzy czy terminarzy.

Tabela wymiarów formatów z szeregu B

Dopasowany format C

Jeśli rozróżnienie formatów A czy B wydaje Ci się mimo wszystko nieco kłopotliwe, to z pewnością polubisz formaty arkuszy z szeregu C. Dlaczego? Ich rozmiary są dopasowane w taki sposób, aby koperta wykonana w danym formacie bez problemu pomieściła arkusz w odpowiadającym mu formacie A. Jasne? Wyobraź sobie, że drukujesz portret zakochanej pary w formacie A2, którą Twój klient chce wysłać swojej narzeczonej na walentynki. Doskonale wykonane zdjęcie i jeszcze lepszy druk cyfrowy sprawiły, że zdjęcie jest fenomenalne! Jednak pojawia się poważny problem: w czym wysłać tę nietypową walentynkę ukochanej? Przecież klient nie złoży wydruku na kilkanaście części, żeby zmieścić go w tradycyjnej kopercie. I tutaj z pomocą przychodzą właśnie formaty z szeregu C. Koperta w formacie C2 bezproblemowo zmieści w sobie nietypową walentynkę. Wyobraź sobie, ile radości sprawi taki prezent!

Dobór właściwego formatu koperty jest dziecinne prosty. Sięgasz po format odpowiadający formatowi A arkusza, który ma zostać bezpiecznie zapakowany. Swój odpowiednik ma nawet nietypowy format DL. Oczywiście koperty to tylko przykładowy produkt, do którego produkcji wykorzystuje się formaty C. Przydają się one również przy projektowaniu skoroszytów, teczek czy innych opakowań.

Formaty papieru według ISO 217

Jednak przytoczone powyżej formaty z szeregu A, B i C to nie jedyne wymiary arkuszy papieru wykorzystywane przez drukarnie. Do profesjonalnego wydruku cyfrowego wykorzystywane są formaty arkuszy według normy ISO 217.  Szczególnie należy zwrócić uwagę na format z serii SRA.

Seria SRA jest nieprzetworzonym papierem surowym. Oznacza to, że formaty z tej serii są większe niż odpowiadające im formaty szeregu A. Wszystko po to, aby powstałe podczas wydruku nieregularne linie farby na krawędziach projektu mogły zostać odcięte. Ponadto większy format pozwala na dopracowanie wykończenia i ewentualnej oprawy wydrukowanego projektu.

Jak skonstruowane są kolejne formaty SRA? Każdy z nich odpowiada 115% powierzchni podstawowego formatu z szeregu A. Przykładowo: format SRA3 jest równy formatowi A3 x 115%. Co ważne, w przypadku formatów SRA0-SRA2 ich powierzchnia jest zaokrąglana do najbliższego centymetra, a powierzchnia formatów SRA3 i SRA4 do pół centymetra.

Formaty z serii SRA

Chociaż norma ISO 217 wskazuje pięć formatów z serii SRA, obecnie do drukarni producenci papieru dostarczają najczęściej arkusze w formacie SRA3 (450×320, 320×450), SRA3+ (460×320, 320×460) oraz SRA3++ (480×330, 330×480). Powinieneś mieć to na uwadze podczas przygotowania projektu graficznego. W przypadku druku cyfrowego na wyżej wspomnianych formatach konieczne jest ustawienie impozycji pod format SRA3.

-Ze względu na to, że producenci cyfrowych maszyn drukujących chcą uzyskać jak największe pole zadruku, to dynamicznie są wprowadzane formaty, które jeszcze nie są jeszcze znormalizowane, ale już powszechnie stosowane – zaznacza kierownik produkcji w firmie Kserkop.

format format A format B format C format DL format druku format pliku do druku formaty SRA ISO 217

Ostatnio zmodyfikowane: 20 listopada, 2019